W 2021 r. codziennie prawie 100 gospodarstw likwidowało hodowlę świń!
Według informacji Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) z 30 listopada 2021 r. w Polsce zarejestrowane były 72 134 stada trzody chlewnej. W porównaniu z początkiem 2021 r. ich liczba zmniejszyła się o ponad 31,5 tys., tj. o 30,4 proc., zaś w porównaniu z końcem 2019 r. spadła o prawie 40 proc.
W 2021 r. codziennie w Polsce ubywało średnio po 96 stad trzody. Najbardziej dramatyczna sytuacja panowała w pierwszym kwartale 2021 r., kiedy likwidowano nawet 250 stad. Od kwietnia br. trend ten wyraźnie spowolnił i każdego dnia ubywało średnio około 35 stad, tj. ponad tysiąc miesięcznie.
Podstawowym powodem likwidacji hodowli była nieopłacalność produkcji oraz rozprzestrzeniająca się epidemia afrykańskiego pomoru świń (ASF). ASF dotknął w tym roku zwłaszcza regiony takie, jak Wielkopolska, Podkarpacie, woj. lubelskie i łódzkie.
Tabela 1 Zmiana w hodowli trzody chlewnej w Polsce w latach 2019-2021
|
Data |
Liczba stad |
Spadek w proc. |
|
|
31.12.2019 = 100 |
6.01.2021 = 100 |
||
|
31.12.2019 |
119 784 |
0,0 |
– |
|
30.06.2020 |
109 646 |
-8,5 |
– |
|
6.01.2021 |
103 659 |
-13,5 |
0,0 |
|
7.04.2021 |
80 788 |
-32,6 |
-22,1 |
|
16.08.2021 |
76 729 |
-35,9 |
-26,0 |
|
30.11.2021 |
72 134 |
-39,8 |
-30,4 |
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
Najważniejszym regionem hodowli świń w Polsce jest Wielkopolska (25,3 proc. pogłowia), choć jej znaczenie zmniejszyło się wraz z drastycznym spadkiem pogłowia w 2021 r. Jeszcze na początku 2021 r. województwo miało ponad 28 proc. udziału w całkowitym pogłowiu trzody w Polsce. W ostatnich miesiącach spadł także udział woj. łódzkiego. Wynosił on na koniec listopada br. 10,1 proc., podczas gdy w połowie 2020 r. było to 11,4 proc. W tym czasie z 12,6 proc. do 13,3 proc. wzrósł natomiast udział Mazowsza. Na uwagę zasługuje woj. warmińsko-mazurskie, którego udział w krajowym pogłowiu trzody i produkcji wieprzowiny systematycznie rośnie, co jest wyłączną zasługą powstających w tym regionie profesjonalnych hodowli.
Wykres 1 Udział poszczególnych województw w pogłowiu trzody według stanu z 30 listopada 2021 r. (w proc.)
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
W 2021 r. hodowcy generalnie likwidowali stada trzody chlewnej, niezależnie od ich wielkości. Najmniejszy spadek (14,5 proc.) odnotowano na Podlasiu, największy na Lubelszczyźnie (49,3 proc.).
Widoczna jest jednak pewna prawidłowość – zamykano głównie najmniejsze hodowle. Od stycznia do końca listopada zniknęła np. ponad połowa mikrostad do pięciu świń. W przypadku największych hodowli (ponad 1000 świń) ubyło ich w skali Polski 6,6 proc., choć w niektórych regionach przybywało. Powodem likwidacji były także decyzje administracyjne dotyczące hodowli w strefach zagrożonych i zapowietrzonych stad, które nie spełniały wymogów bioasekuracji.
Tabela 2 Zmiana liczby stad trzody chlewnej od 6 stycznia do 30 listopada 2021 r. (w proc.)
|
Liczba świń w stadzie |
do 5 |
od 6 do 10 |
101-1000 |
pow. 1000 |
Ogółem |
|
podlaskie |
-24,9 |
-19,8 |
-6,5 |
4,5 |
-14,5 |
|
kujawsko-pomorskie |
-20,7 |
-16,6 |
-13,1 |
1,2 |
-14,7 |
|
małopolskie |
-32,3 |
-18,7 |
-8,6 |
11,1 |
-19,0 |
|
świętokrzyskie |
-35,2 |
-20,7 |
-14,8 |
-15,2 |
-20,0 |
|
warmińsko-mazurskie |
-50,2 |
-24,1 |
-18,9 |
-13,0 |
-21,3 |
|
śląskie |
-43,6 |
-30,6 |
-4,4 |
5,0 |
-23,9 |
|
pomorskie |
-43,2 |
-28,4 |
-13,0 |
3,2 |
-24,1 |
|
zachodniopomorskie |
-40,7 |
-20,5 |
-18,8 |
-3,3 |
-26,1 |
|
opolskie |
-51,4 |
-42,2 |
-12,3 |
-1,9 |
-27,5 |
|
podkarpackie |
-35,9 |
-30,4 |
-25,9 |
-13,3 |
-28,4 |
|
mazowieckie |
-52,5 |
-38,5 |
-15,3 |
-4,0 |
-31,7 |
|
łódzkie |
-54,3 |
-46,7 |
-16,3 |
-13,4 |
-33,4 |
|
lubuskie |
-36,6 |
-39,8 |
-35,4 |
-10,0 |
-35,0 |
|
wielkopolskie |
-61,6 |
-46,4 |
-20,4 |
-12,9 |
-35,7 |
|
dolnośląskie |
-46,6 |
-48,0 |
-15,8 |
-14,3 |
-36,9 |
|
lubelskie |
-68,4 |
-48,6 |
-8,8 |
9,6 |
-49,3 |
|
Polska |
-50,3 |
-37,3 |
-16,1 |
-6,6 |
-30,4 |
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
Na koniec listopada 2021 r. całkowite pogłowie trzody w Polsce wyniosło zaledwie 9,9 mln sztuk, tj. było aż o 1,36 mln mniejsze (o 12,1 proc.) w porównaniu z początkiem roku. Jest to najniższy poziom pogłowia od około 70 lat.
Największy wpływ na to miał dramatycznie duży spadek pogłowia w Wielkopolsce. W 2021 r. stado trzody w tym regionie zmniejszyło się niemal o 666 tys. sztuk, tj. aż o 21 proc. O niemal 223 tys. sztuk świń mniej w porównaniu z początkiem 2021 r. było na koniec listopada br. w Łódzkiem (spadek o 18,2 proc.), a o ponad 135 tys. mniej na Mazowszu (-9,3 proc.).
Tylko w trzech województwach pogłowie trzody chlewnej zwiększyło się: w lubuskim o 4,4 proc., opolskim (1,9 proc.) i pomorskim (0,6 proc.). Przyrost pogłowia w tych regionach nie ma jednak większego znaczenia dla sytuacji w całej Polsce ze względu na nieduży udział wskazanych województw w hodowli. Warto zwrócić uwagę też na Podlasie, w którym pogłowie trzody w listopadzie 2021 r. utrzymywało się na podobnym poziomie co w styczniu br. Region ten był pierwszym w kraju, który zmagał się z problemem ASF (obecnie ta choroba występuje w innych częściach kraju).
Tabela 3 Pogłowie trzody chlewnej w Polsce w 2021 r.
|
|
Stan na dzień |
Zmiana |
||
|
|
w sztukach |
w sztukach |
w proc. |
|
|
6.I.2021 |
30.11.2021 |
od 6 I do 30 XI 2021 |
||
|
dolnośląskie |
194 002 |
173 515 |
-20 487 |
-10,6 |
|
kujawsko-pomorskie |
1 168 630 |
1 084 019 |
-84 611 |
-7,2 |
|
lubelskie |
488 135 |
428 166 |
-59 969 |
-12,3 |
|
lubuskie |
196 534 |
205 148 |
8 614 |
4,4 |
|
łódzkie |
1 223 775 |
1 000 861 |
-222 914 |
-18,2 |
|
małopolskie |
143 712 |
134 888 |
-8 824 |
-6,1 |
|
mazowieckie |
1 449 167 |
1 313 773 |
-135 394 |
-9,3 |
|
opolskie |
410 612 |
418 580 |
7 968 |
1,9 |
|
podkarpackie |
160 655 |
126 604 |
-34 051 |
-21,2 |
|
podlaskie |
350 749 |
348 107 |
-2 642 |
-0,8 |
|
pomorskie |
657 231 |
661 006 |
3 775 |
0,6 |
|
śląskie |
253 804 |
239 426 |
-14 378 |
-5,7 |
|
świętokrzyskie |
239 701 |
209 086 |
-30 615 |
-12,8 |
|
warmińsko-mazurskie |
668 899 |
598 611 |
-70 288 |
-10,5 |
|
wielkopolskie |
3 175 000 |
2 509 004 |
-665 996 |
-21,0 |
|
zachodniopomorskie |
486 094 |
455 702 |
-30 392 |
-6,3 |
|
Ogółem |
11 266 700 |
9 906 496 |
-1 360 204 |
-12,1 |
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
Skutkiem zmian rynkowych jest postępująca koncentracja w hodowli trzody chlewnej. Systematycznie spada udział najmniejszych stad. Na koniec listopada 2021 r. w Polsce było już tylko nieco ponad 12 tys. mikrostad (do pięciu świń). Choć stanowiły one niemal 17 proc. wszystkich hodowli to utrzymywano w nich zaledwie 0,3 proc. krajowego pogłowia.
Jednocześnie w największych stadach liczących ponad tysiąc świń, których w Polsce na koniec listopada było jedynie 1940 (2,7 proc. wszystkich) utrzymywano ponad 5 mln sztuk trzody, tj. 50,8 proc. pogłowia.
Tabela 4 Pogłowie trzody w podziale na wielkość gospodarstw (stan na 30 listopada 2021 r.)
|
Liczba świń w stadzie |
Liczba świń |
Liczba stad |
Udział w proc. |
|
|
w sztukach |
w liczbie świń |
w liczbie stad |
||
|
do 5 |
32 407 |
12 109 |
0,3 |
16,8 |
|
6-10 |
69 083 |
8 618 |
0,7 |
11,9 |
|
11-15 |
101 440 |
7 937 |
1,0 |
11,0 |
|
16-20 |
94 788 |
5 294 |
1,0 |
7,3 |
|
21-30 |
199 715 |
7 976 |
2,0 |
11,1 |
|
31-40 |
178 976 |
5 077 |
1,8 |
7,0 |
|
41-50 |
162 269 |
3 578 |
1,6 |
5,0 |
|
51-100 |
597 095 |
8 464 |
6,0 |
11,7 |
|
101-1000 |
3 439 696 |
11 141 |
34,7 |
15,4 |
|
ponad 1000 |
5 031 027 |
1 940 |
50,8 |
2,7 |
|
Ogółem |
9 906 496 |
72 134 |
100 |
100 |
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
Ostatnie dane ARiMR pokazują, że średnio w jednym stadzie hoduje się w Polsce 137 świń. Tylko w porównaniu z końcem 2020 r. wielkość stada zwiększyła się o ponad 25 proc., w porównaniu z końcem 2019 r. wzrosła o ponad 52 proc., a z 2002 r. ponad pięciokrotnie. Pomimo tych zmian w porównaniu z niektórymi krajami Europy Zachodniej hodowla świń w Polsce jest jednak mocno rozdrobniona. Przykładowo w Niderlandach średnia wielkość stada trzody to ponad 2,7 tys. sztuk, a w Danii ponad 3,7 tys. sztuk.
Wykres 2 Przeciętna liczba świń w jednym stadzie w Polsce (w sztukach)
Wyrażamy zgodę się na publikację całości lub części materiału z zastrzeżeniem wskazania źródła.
Źródło: ARiMR, obliczenia własne
