Posiedzenie Rady Społecznej ANR

W siedzibie Agencji Nieruchomości Rolnych w Warszawie odbyło się posiedzenie Rady Społecznej działającej przy Prezesie Agencji.

Członkowie Rady Społecznej, która jest ciałem opiniodawczo-doradczym z zadowoleniem przyjęli informację, że w ubiegłym roku po raz pierwszy od kilkunastu lat Agencja Nieruchomości Rolnych wydzierżawiła prawie 4 razy więcej państwowej ziemi niż sprzedała.

Posiedzenie otworzyła Hanna Myjak Wiceprezes ANR. W spotkaniu uczestniczyli również Wiceprezesi Agencji: Witold Strobel i Andrzej Sutkowski oraz członkowie Rady Społecznej składającej się z przedstawicieli: Krajowej Rady Izb Rolniczych, Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Federacji Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych, Stowarzyszenia Dzierżawców i Właścicieli Rolnych RP, Związku Zawodowego Centrum Narodowe Młodych Rolników, Związku Zawodowego Rolników „Ojczyzna”, Związku Byłych Pracowników Państwowych Gospodarstw Rolnych, Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa w RP oraz Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność” ds. Rolnictwa.

Na wstępie omówiono realizację zadań wynikających z ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa w zakresie dzierżawy i sprzedaży nieruchomości Zasobu w 2016 r. oraz realizację ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (złożone wnioski i wydane decyzje administracyjne, prawo pierwokupu i nabycia) – po 30 czerwca 2016 r.

Informację nt. wykonania sprzedaży, dzierżawy, realizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zreferowała Anna Zając-Plezia Dyrektor Zespołu Gospodarowania Zasobem w Biurze Prezesa. Poinformowała zebranych, że zgodnie z polityką Państwa, podstawową formą zagospodarowania państwowych gruntów stała się dzierżawa, a nie jak w ubiegłych latach sprzedaż. Podsumowując działania Agencji za 2016 r. poinformowała, że Agencja Nieruchomości Rolnych w 2016 r. przeprowadziła łącznie 14047 przetargów na dzierżawę i zaoferowała do wydzierżawienia grunty o łącznej powierzchni 75189 ha. Z tego rozstrzygniętych zostało 10400 przetargów na grunty o powierzchni 65305 ha. Prawie 60% wszystkich przetargów stanowiły przetargi ograniczone (8335 przetargów). W tym trybie (przetargu ograniczonego) zaoferowano rolnikom grunty o powierzchni 68104 ha, co daje ponad 90% powierzchni gruntów z pośród wszystkich wystawionych do dzierżawy.
Z tego rozstrzygniętych zostało 6354 przetargów ograniczonych na grunty o powierzchni 60182 ha, w tym przeprowadzonych zostało 2026 przetargów ograniczonych ofert pisemnych, co stanowi prawie 25% z pośród przetargów ograniczonych i zaoferowano nieruchomości o łącznej pow. 27496 ha. Z tego rozstrzygnięto 1731 przetargów, na nieruchomości o pow. 23880 ha.  Do końca grudnia 2016 r. Agencja zawarła 8650 umów dzierżawy. Na ich podstawie wydzierżawiła grunty o łącznej pow. 59 357 ha. Największy areał wydzierżawiono w województwach: zachodniopomorskim 12023 ha, lubuskim 9155 ha, dolnośląskim 8297 ha i warmińsko-mazurskim. 7330 ha. W trzech kolejnych województwach: wielkopolskim, pomorskim i kujawsko-pomorskim, Agencja odpowiednio wydzierżawiła: 5565 ha, 4500 ha i 3195 ha. Powierzchnia wydzierżawionych przez ANR gruntów w woj. podlaskim, mazowieckim, śląskim, lubelskim, podkarpackim i opolskim waha się od 1590 ha do 1080 ha. Najmniej gruntów Agencja wydzierżawiła w woj. małopolskim 281 ha, świętokrzyskim 503 ha i łódzkim 673 ha.
 

Średni czynsz dzierżawny dla umów dzierżawy zawartych w 2016 r. w ANR wynosi 12,6 dt. Najwyższy czynsz dzierżawny Agencja uzyskała w woj. kujawsko pomorskim 28,3 dt. Na drugim miejscu znalazło się woj. wielkopolskie, gdzie średni czynsz wynosi 21,7 dt. Na kolejnych miejscach wg. stawki uzyskanego czynszu znalazły się województwa:, opolskie 21,6 dt, mazowieckie 21,3 dt dolnośląskie 14,6 dt, podkarpackie 14,1 dt. Najniższy czynsz Agencja uzyskała w woj. zachodniopomorskim 7,8 dt, lubuskim 7,5 dt i podlaskim 6,6 dt.

Ponadto Anna Zając-Plezia Dyrektor ZGZ zaprezentowała wyniki dotyczące trwałego rozdysponowania nieruchomości Zasobu w 2016 r. Omówiła sprzedaż nieruchomości oraz  nieodpłatne przekazanie uprawnionym podmiotom gruntów Zasobu. W 2016 roku Agencja sprzedała grunty o łącznej pow. 17914 ha i wykonała roczny plan na poziomie ok. 85 %. (plan zakładał sprzedaż 21 tys. ha). W tym celu Agencja zorganizowała 14222 tys. przetargów i zaoferowała do nabycia grunty o łącznej pow. 6434 ha. Z tego rozstrzygniętych zostało 1927 przetargów na grunty o powierzchni 1202 ha. Prawie 23% wszystkich przetargów stanowiły przetargi ograniczone (3257 przetargów). W tym trybie (przetargu ograniczonego) zaoferowano rolnikom grunty o powierzchni 1469 ha. Z tego rozstrzygniętych zostało 479 przetargów ograniczonych na grunty o powierzchni 530 ha. co stanowi prawie 45 % powierzchni gruntów z pośród rozstrzygniętych w 2016 r. przetargów. Ponadto Agencja sprzedała w trybie przetargowym 655 ha gruntów przeznaczonych na cele inwestycyjne. Skuteczność przetargów na sprzedaż gruntów rolnych Zasobu w 2016 r. wynosiła niespełna 14%. W porównaniu z prawie 80% skutecznością przetargów na dzierżawę świadczy, o zmniejszającym się zainteresowaniu rolników nabywaniem na własność nieruchomości, na korzyść dzierżawy. Po wprowadzeniu ustawy o wstrzymaniu, możliwa jest sprzedaż jedynie działek o powierzchni do 2 ha, które wśród rolników nie cieszą się zainteresowaniem. Wolą oni dzierżawić większe powierzchniowo nieruchomości.

Agencja w ramach kontynuacji rozpoczętych w 2015 r. procedur sprzedaży nieruchomości Zasobu sprzedała w 2016 r. ponad 16,5 tys. ha gruntów, głównie w trybie bezprzetargowym na rzecz dotychczasowych dzierżawców (na podstawie art. 29 ust. 1. pkt 3 ustawy
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa). Transakcje te stanowiły ponad 90% powierzchni nieruchomości sprzedanych przez Agencję w ubiegłym roku. Największy areał gruntów Agencja sprzedała w województwach: wielkopolskim 3483 ha, lubuskim 2753 ha, zachodniopomorskim 1812 ha, kujawsko-pomorskim 1555 ha, Warmińsko mazurskim 1591 ha. Agencja w skali kraju uzyskała średnią cenę sprzedaży 1 ha gruntu rolnego na poziomie 32255 zł. Najwyższe średnie ceny sprzedaży gruntów rolnych odnotowano w województwach: śląskim, łódzkim, wielkopolskim, kujawsko pomorskim. A najniższą średnią cenę sprzedaży uzyskano w woj. lubelskim.
Dodatkowo Anna Zając-Plezia wyjaśniła członkom Rady Społecznej, że w przypadku wystawiania przez ANR do sprzedaży lub dzierżawy przetargowej nieruchomości rolnej, pierwszy przetarg musi być przetargiem ograniczonym. Kodeks Cywilny określa natomiast jaka nieruchomość jest uznawana za nieruchomość rolną. Do każdego przypadku należy podchodzić indywidualnie, ponieważ nieruchomość musi być zbadana czy może służyć prowadzeniu działalności wytwórczej w rolnictwie. Jednakże w przypadku gdy nieruchomość nie jest stricte rolna to może być wystawiona do już do pierwszego przetargu nieograniczonego.

Następnie omówiła wyniki dotyczące nieodpłatnego przekazania nieruchomości Zasobu. Podkreśliła, że w ramach obowiązków ustawowych Agencja w 2016 r. nieodpłatnie przekazała uprawnionym podmiotom 2108 ha gruntów. Jednym z najważniejszych beneficjentów nieodpłatnego przekazywania gruntów przez Agencję są jednostki samorządu terytorialnego, które otrzymują grunty na realizację zadań własnych. W ubiegłym roku Agencja przekazała samorządom 579 ha. Ma to znaczący wpływ na poprawę życia ludzi zamieszkałych na terenach wiejskich, a szczególnie popegeerowskich. Na przekazanych gruntach powstają obiekty rekreacyjno-sportowe oraz użyteczności publicznej, jak: hydrofornie, studnie głębinowe, przepompownie i oczyszczalnie ścieków, drogi dojazdowe, a od 2012 r. także nekropolie. Również znaczną pule gruntów Agencja przekazała lasom państwowym 128 ha oraz innym uprawnionym podmiotom łącznie przekazano 1401 ha gruntów.

W odniesieniu do realizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego Anna Zając-Plezia Dyrektor Zespołu Gospodarowania Zasobem poinformowała zebranych, że okresie od 30 kwietnia do końca grudnia 2016 r. do Oddziałów Terenowych i Filii Agencji Nieruchomości Rolnych wpłynęło 6 963 wniosków dot. przeniesienia własności nieruchomości rolnych. Oddziały Terenowe i Filie wydały łącznie 4778 dokumentów zawierających końcowe rozstrzygnięcia. Wydano 4055 decyzji administracyjnych dot. nabycia nieruchomości rolnych na łączna pow. 11312 ha, w tym:

    3 697 decyzji pozytywnych (91% wszystkich decyzji) dot. łącznej powierzchni 9 943 ha,
    52 decyzje negatywne (1% wszystkich decyzji) dot. łącznej powierzchni 556 ha,
    306 decyzji o umorzeniu (8% wszystkich decyzji) dot. łącznej powierzchni 803 ha.
    723 innych rozstrzygnięć końcowych (o pozostawieniu wniosku bez rozpatrzenia lub odmowie wszczęcia postępowania)

Odmowa wszczęcia postępowania następuje np. gdy wnioskodawca nie jest stroną postępowania ze względów podmiotowych lub przedmiotowych, nieruchomość nie podlega działaniom ustawy UKUR. Druga grupa, to wnioski pozostawione bez rozpatrzenia z przyczyn formalnych na podstawie art. 64 KPA, np.: brak adresu wnioskodawcy, podpisu, nie określono we wniosku nieruchomości której wniosek dotyczy.

Pozostałe wnioski, (z 6963 szt. wniosków które wpłynęły do ANR) dot. przeniesienia własności nieruchomości rolnych, były w trakcie rozpatrywania, zgodnie z obowiązującymi
w tym zakresie przepisami KPA. W szczególności dotyczy to wniosków, które wpłynęły do OT/Fili w grudniu 2016 r.
Najczęściej o decyzję na nabycie nieruchomości rolnej występowały osoby fizyczne. W okresie od 30.04. do 31.12.2016 r. decyzje pozytywne na nabycie nieruchomości rolnych zostały wydane w następującym podziale:
1.    Na wniosek zbywcy:

    dla osób prawnych – 71 szt. na łączną powierzchnię 388 ha,
    dla osób fizycznych – 1 538 szt. na łączną powierzchnię 3 174 ha,

2.    Na wniosek nabywcy (wyłącznie dla osób fiz.) – 2 088 szt. na łączną powierzchnię 6382 ha.
 

Do końca grudnia 2016 r. wpłynęło 5 żądań zbywców dot. nabycia przez Agencję nieruchomości rolnych na łączną pow. 33,16 ha. Agencja nabyła 1 nieruchomość rolną o pow. 0,67 ha w woj. kujawsko – pomorskim (nabycie nastąpiło w OT w Bydgoszczy).
W omawianym okresie do OT i Filii ANR wpłynęło:

    415 umów warunkowych dot. sprzedaży nieruchomości rolnych, dla których Agencji przysługiwało prawo pierwokupu na podstawie art. 3 ust.4 ukur dot. łącznej powierzchni 1 609 ha,
    12 powiadomień o zmianie lub przystąpieniu nowego wspólnika do spółki osobowej, dla których Agencji przysługiwało prawo nabycia nieruchomości rolnych na podstawie art. 3b ust.1 ukur dot. łącznej powierzchni 57 ha,
    154 zawiadomień o przeniesieniu własności nieruchomości rolnych, dla których Agencji przysługiwało prawo nabycia nieruchomości rolnych na podstawie art. 4 ust.1 ukur dot. łącznej powierzchni 998 ha.
     

Agencja złożyła 2 oświadczenia woli o skorzystaniu z prawa pierwokupu w stosunku do nieruchomości rolnych o łącznej pow. 267 ha.
W okresie 30.04–31.12.2016 r. do OT i Filii Agencji wpłynęło 989 powiadomień od spółek handlowych o zbyciu udziałów i akcji, na łączną wartość 1 247 mln zł.

Agencja do końca grudnia 2016 r.  ani raz nie skorzystała z prawa pierwokupu lub nabycia udziałów i akcji.

Członkowie Rady Społecznej z zadowoleniem przyjęli, fakt że w ubiegłym roku po raz pierwszy od kilkunastu lat Agencja wydzierżawiła ponad 3 razy większą powierzchnię gruntów Zasobu niż sprzedała. Rozpoczęła się dyskusja dotycząca kierunków gospodarowania Zasobem
Przedstawiciel Stowarzyszenia Dzierżawców i Właścicieli Rolnych RP podniósł sprawę wypracowania wspólnego stanowiska w zakresie opracowania zasad przedłużania umów dzierżawy – dzierżawcom nieruchomości rolnych Zasobu w szczególności osobom prawnym i rolnikom dzierżawiącym nieruchomości o pow. powyżej 300 ha oraz zatrudniającym pracowników na umowę o pracę, dzierżawiącym duże zorganizowane ośrodki gospodarcze, prowadzącym na dużą skalę hodowlą zwierząt. Zaznaczył, że zdaniem Stowarzyszenia, dzierżawcom i właścicielom dużych gospodarstw towarowych państwo powinno również stworzyć perspektywy na najbliższe lata, a więc umożliwić przedłużanie umów dzierżawy – długoterminowo. Przedstawiciel SDiWR RP poinformował, że zbliża się okres zakończenia wielu umów dzierżawy, które zawarte były na 30 lat. Dotyczy to w gruncie rzeczy wielu zorganizowanych gospodarstw, które w okresie dzierżawy poczyniły szereg nakładów modernizacyjnych, zatrudniają całą rzeszę pracowników, czy też mają rozbudowaną produkcję zwierzęcą. Zaapelował, aby Agencja pochyliła się nad możliwością wypracowania rozwiązań, które umożliwiłyby tym spółkom kontynuowanie działalności. Wyraził również potrzebę przeprowadzenia przez Agencję audytów dzierżaw dużych gospodarstw, tak aby pozostałym środowiskom rolniczym można było pokazać, że te spółki dobrze gospodarują i robią bardzo dużo dla lokalnego rynku pracy czy rozwoju polskiego rolnictwa. Podkreślił, że są to wyłącznie spółki rodzinne, ze 100% kapitałem polskim oraz spółki pracownicze byłych pracowników PGR. Następnie zaapelował o przywrócenie możliwości wyłączenia 30% powierzchni dzierżaw w związku z ustawą o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, spółkom, które tego nie dokonały w wymaganym terminie. Zwrócił uwagę, że część spółek nie mogła tego dokonać w ustawowo określonym terminie, ponieważ prowadziło dużą produkcję zwierzęcą, zatrudniało dużą liczbę pracowników czy też była w trakcie prowadzenia dużych inwestycji. Mając to na uwadze, wyłączenie gruntów w tamtym czasie doprowadziłoby do postawienia ich w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej. Ponadto należy wziąć również pod uwagę fakt, że spółki te wcześniej z zapisów umów niejednokrotnie powyłączały 20% powierzchni dzierżaw. Zatem okoliczności te powinny być brane pod uwagę i do każdego przypadku powinno podchodzić się indywidualnie.

Nie wszyscy członkowie Rady podzielili zdanie przedstawiciela Stowarzyszenia Dzierżawców i Właścicieli Rolnych RP. Wśród zebranych nastąpiła ożywiona dyskusja na ten temat. Przedstawiciel Federacji Związków Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych stwierdził, że problem tych dzierżawców jest zauważalny i powinien być rozwiązany systemowo. Podkreślił, że na początku działalności Agencji w pierwszej połowie lat 90-siątych rolnicy indywidualni nie byli zainteresowani w takim stopniu jak obecnie dzierżawą państwowej ziemi.  Przeciwnego zdania byli członkowie Rady Społecznej reprezentujący Krajowa Radę Izb Rolniczych. Ostatecznie nie uzgodniono żadnego wspólnego stanowiska.

Anna Zając-Plezia Dyrektor ZGZ poinformowała, że obecnie w Agencji procedowane są nowe zasady dzierżawy, w których będzie rozstrzygnięta również kwestie co dalej z kończącymi się 30-letnimi dzierżawami. Jednakże w związku z tym, że projekt ten jest na początkowej fazie uzgodnień, to poinformowała, że na tym etapie nie będą jeszcze przedstawione szczegółowe rozwiązania. Jeżeli chodzi o sytuację podmiotów, które nie wyraziły zgody na wyłączenia 30% z dzierżaw, to przepisy ustawy są jasne i bez zmiany przepisów ustawowych w tym zakresie nie ma możliwości przedłużenia im umów dzierżawy. W odniesieniu do kwestii audytów dzierżaw, poinformowała że prowadzony jest nadzór właścicielski nad prawidłowością realizacji umów dzierżawy. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, to może zostać przygotowana informacja nt. zasad prowadzenia nadzoru właścicielskiego i zakresu jego prowadzenia.

W trakcie dyskusji padły jeszcze inne pytania. Członkowie rady pytali przedstawicieli Agencji kiedy nastąpi uporządkowanie przez ANR niewłaściwie dokonanych podziałów geodezyjnych oraz sprostowanie niewłaściwie wyliczonych udziałów w częściach wspólnych nieruchomościach zabudowanych sprzedanych oraz przekazanych uprawnionym podmiotom w szczególności gminom.

Anna Zając-Plezia Dyrektor Zespołu Gospodarowania Zasobem wyjaśniła zainteresowanym, że Agencja spraw tych nie bagatelizuje i stara się załatwiać je bez zbędnej zwłoki. Zaznaczyła przy tym, że do każdego przypadku powinno podchodzić się indywidualnie. Sprawy związane z uporządkowaniem niewłaściwie dokonanych podziałów geodezyjnych oraz sprostowanie wysokości udziałów w częściach wspólnych nieruchomościach zabudowanych są skomplikowane i wymagają dużego zaangażowania i wysiłku nie tylko ze strony Agencji. Agencja stara się załatwiać te sprawy na bieżąco w możliwie krótkim czasie.

Ostatnim tematem poruszonym na czwartkowym posiedzeniu Rady Społecznej działającej przy Prezesie Agencji Nieruchomości Rolnych była kwestia możliwości przeznaczania do sprzedaży na rzecz zainteresowanych rolników, przedsiębiorców rolnych, nieruchomości zabudowanych budynkami gospodarczymi, dotychczas nie wykorzystywanymi do produkcji zwierzęcej przez aktualnych dzierżawców oraz tych pozostających w Zasobie. Zebrani wspólnie doszli do wniosku, że należałoby w przyszłości zastanowić się nad rozwiązaniem również tej sprawy systemowo. Wśród zebranych przedstawicieli organizacji rolniczych słychać było również głosy, że budynki inwentarskie z lat 70-tych ubiegłego wieku aktualnie nie spełniają wymogów do prowadzenia nowoczesnej produkcji zwierzęcej, a wartość tych nieruchomości przedstawiają jedynie grunty, na których zlokalizowane są zabudowania. Pogląd ten również podzielił Andrzej Sutkowski Wiceprezes ANR. Na tym dyskusja się zakończyła.

Hanna Myjak Wiceprezes ANR zaapelowała o zgłaszanie do Agencji przez środowiska rolnicze wszystkich spraw związanych z gospodarowaniem Zasobem WRSP oraz dotyczących realizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. Podziękowała za udział w posiedzeniu Rady Społecznej jej członkom oraz podziękowała za zabrane głosy w dyskusji.

ANR