Orka głęboka gleb ciężkich

Powinna być wykonana starannie, aby wczesną wiosną można było szybko i dokładne doprawić rolę pod zasiewy roślin jarych.

Wymagania agrotechniczne

Wytyczne agrotechniczne dotyczące orki głębokiej na glebach ciężkich zalecają, aby wykonywać ją zawsze na głębokość całej miąższości gleby przed planowaną uprawą roślin okopowych. Podkreślany jest również strukturotwórczy wpływ orki głębokiej pozostawionej w ostrej skibie, ponieważ pod wpływem mrozu, tworzą się małe agregaty glebowe tworzące optymalną strukturę gleby. W zależności od bieżących uwarunkowań oraz realizowanych w gospodarstwie zabiegów, orka głęboka może jednocześnie spełnić też funkcje dodatkowe, na przykład: przykryć rozrzucony obornik, przykryć wysiane nawozy fosforowo – potasowe lub wapno, przykryć resztki pożniwne lub międzyplon. Do zalet orki głębokiej należy tez zaliczyć zwiększanie jej pojemności wodnej w wyniku gromadzenia wody opadowej pochodzącej z wiosennych roztopów. Późno wykonany zabieg niszczy też larwy owadów zimujących w glebie oraz przyczynia się również do zmniejszenia części nasion znajdujących się w glebie.

Typy odkładnic na gleby ciężkie

Jednym z kryteriów mających duże znaczenie dla jakości orki głębokiej na glebach ciężkich jest dobór typu odkładnicy w użytkowanym pługu. Do przydatnych typów możemy zaliczyć odkładnice cylindryczne charakteryzujące się dobrym kruszeniem skiby oraz słabym jej odwracaniem. Będą one przydatne do orki gleb ciężkich i zlewnych, które mają być pozostawione na zimę w ostrej skibie. Dobrze będą się też spisywały odkładnice typu półśrubowego, które dobrze odwracają i kruszą glebę, Są one polecane na gleby ciężkie oraz do przyorywania resztek pożniwnych czy rozrzuconego obornika. Najlepiej w glebach ciężkich będą się spisywały odkładnice ażurowe, które dobrze kruszą glebę i pozostawiają w miarę wyrównaną powierzchnię pola. To co w tym przypadku bardzo ważne, to mniejszy opór stawiany przez przesuwającą się rolę w porównaniu do odkładnic całkowitych. Według danych producentów, korpusy ażurowe pozwalają zmniejszyć o około 10% opory robocze w wyniku czego uzyskujemy mniejsze zużycie paliwa. W ofercie rynkowej są też odkładnice ażurowe z elementami wykonanymi z tworzywa sztucznego, co powoduje dodatkowe zmniejszenie oporów stawianych przez pług. Tego typu odkładnice są droższe, jednak ich wykorzystywanie pozwala dodatkowo zaoszczędzić na paliwie. Zmniejszenie tarcia gleby o powierzchnię odkładnic ażurowych lub zmniejszenie oporów przesuwającej się gleby po odkładnicach i lemieszach powlekanych specjalnymi materiałami polimerowymi, mogą ograniczyć zużycie paliwa nawet do 20%.

Kiedy orka wyrównana?

Przy orce wyrównanej strukturotwórcze oddziaływanie mrozu na tworzenie agregatów glebowych będzie mniejsze. Na wyrównanej powierzchni ograniczone będzie też zatrzymywanie śniegu, co spowoduje mniejsze gromadzenie wody. Mimo tych mankamentów, pole bez ostrej skiby powinno być pozostawione pod wczesne zasiewy roślin jarych na stanowiskach na których uprawę przedsiewną planujemy wykonać w jednym przejeździe agregatu. To zalecenie będzie też dotyczyło planowanego siewu buraków cukrowych, ponieważ wiosenna uprawa przedsiewna pod buraki powinna być ograniczona do minimum – jednorazowy i płytki na głębokość siewu przejazd agregatu.

Pogłębianie orki

Podczas wykonywania orki głębokiej, warto zwrócić też uwagę na możliwość występowania na danym polu podeszwy płużnej. W obecnych warunkach gospodarowania, coraz częściej prace polowe są wykonywane ciężkimi agregatami maszynowymi. Natomiast orka jest wykonywana czasami na tę samą głębokość, co sprzyja powstawaniu podeszwy płużnej. Jej niszczenie zaleca się wykonywać głęboszem, ale zabieg ten jest drogi i wymaga wykorzystywania ciągników o dużych mocach. W przypadku przedzimowej orki głębokiej, podeszwę płużną można zniszczyć poprzez dodatkowe pogłębienie orki. W sytuacji gdyby takie rozwiązanie miało skutkować wydobywaniem na powierzchnię jałowego podglebia (martwicy), to można lemiesze pługa wyposażyć dodatkowo w dłuta, które spulchnią wąski pas pola poniżej głębokości wykonywanej orki.

Przedzimową orkę głęboką na glebach ciężkich nie zawsze da się wykonać przy optymalnej wilgotności. W warunkach gdy gleba jest zbyt mokra, lub przesuszona, koszty orki będą zwiększały się między innymi ze względu na duże opory pługa i wynikające z tego większe zużycie paliwa. W porównaniu do warunków optymalnych zużycie paliwa może wzrosnąć od 30 do 60%.

dr hab. Ireneusz Kowalik
UP Poznań