Nowe odmiany pszenicy ozimej polecane do siewu w roku 2018

Przy wyborze odmiany zwraca się uwagę przede wszystkim na plenność.

Na początku 2018 roku zarejestrowano 13 nowych odmian pszenicy ozimej, natomiast pod koniec czerwca na wniosek hodowcy skreślono 8 (Askalon, Baletka, Boomer, Olivin, Bystra, Meister, Speedway, Belenus). Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 113 odmian pszenicy ozimej. Spośród nich dwie to odmiany regionalne, jedną zaliczono do grupy technologicznej elitarne chlebowe (E), 51 – jakościowe chlebowe (A), 46 – chlebowe (B), jedną – na ciastka (K) i 12 – pastewne lub inne (C).
W tabeli 1 przedstawiono ważniejsze cechy rolniczo – użytkowe 55 odmian pszenicy ozimej zarejestrowanych w latach 2014-2018. Pominięto jedynie dwie odmiany regionalne, które rejestrowane są bez wymogu badania wartości gospodarczej. Dane pochodzą z doświadczeń PDO, a dla odmian najnowszych także z doświadczeń rejestrowych. Wyniki są średnią z lat 2015-2017.
Przy wyborze odmiany zwraca się uwagę przede wszystkim na plenność. Warto podkreślić duże różnice między najlepiej i najgorzej plonującą odmianą, która dla prezentowanego zestawu odmian wynosi blisko 18 dt z ha, zarówno na przeciętnym, jak i intensywnym  poziomie agrotechniki. Wybór właściwej odmiany może więc dać bardzo wymierne korzyści. Postęp hodowlany w plenności jest znaczący, stąd wśród najlepiej plonujących odmian są głównie nowości. W grupie odmian jakościowych (A), najlepszy wynik uzyskały odmiany Euforia i Comandor. Dobrze plonują również odmiany RGT Kilimanjaro i Linus, a także Apostel i Formacja. W grupie odmian chlebowych najwyższym poziomem plonowania wyróżnia się mieszańcowa odmiana Hybery (jedyna odmiana mieszańcowa w KR). Nieznacznie niżej plonują nowo zarejestrowane Plejada i SY Orofino oraz Owacja, RGT Bilanz, RGT Treffer i Rotax. Odmiany pastewne plonują na ogół poniżej najlepszych odmian chlebowych, stąd ich znaczenie w uprawie jest małe. Spośród odmian z grupy C najlepiej plonowała odmiana Sikorka.
W obecnym sezonie wegetacyjnym, mimo znacznych spadków temperatury w lutym i w marcu, nie odnotowano większych strat po zimie. Jednak zimotrwałość pozostaje ciągle jedną z ważniejszych cech, która znacząco wpływa na ryzyko uprawy. Odmiany pszenicy ozimej wykazują duże zróżnicowanie w zimotrwałości, warto więc poszukiwać odmian lepiej ocenianych w tej cesze, zwłaszcza, że wiele z nich plonuje bardzo dobrze i stabilnie w latach.
Ponadto, przy wyborze odmiany ważne są również inne cechy, zwłaszcza te, w których występują większe różnice odmianowe. Pszenica ozima na ogół jest uprawiana przy intensywnej ochronie, warto jednak zwrócić uwagę na zdrowotność odmian. Odporność odmian na choroby może okazać się istotna, jeśli np. z powodu niekorzystnych warunków atmosferycznych nie można terminowo zastosować fungicydów lub też wykazują one mniejszą skuteczność. Ponadto, uprawa odmian odpornych lub tolerancyjnych jest jednym z wymogów obowiązującej od 2014 roku Integrowanej Ochrony Roślin. Na pszenicy ozimej najczęściej występują septoriozy liści, a także mączniak prawdziwy i rdza brunatna. W latach 2015 i 2017 w wielu rejonach kraju w dużym nasileniu wystąpiła rdza żółta. Choroba ta ma coraz większe znaczenie i na odmianach podatnych może przyczynić się do znacznej obniżki plonu.
    Ważną cechą przy wyborze odmiany jest również odporność na wyleganie. W tej cesze najlepiej oceniane są odmiany Silenus i Florencia, a także Kometa. Znajomość odporności odmian na choroby i wyleganie pozwala przyjąć optymalny program ochrony, dostosowany również do warunków pogodowych w danym roku.
Mgr inż. Andrzej Najewski
Centralny Ośrodek Badania
Odmian Roślin Uprawnych
Słupia Wielka

Ważniejsze cechy odmian pszenicy ozimej (wg COBORU)

F₁ – odmiana mieszańcowa; plon ziarna: a₁ – przeciętny poziom agrotechniki (bez ochrony); a₂ – wysoki poziom agrotechniki (zwiększone o 40 kg/ha nawożenie azotowe, dolistne preparaty wieloskładnikowe, ochrona przed chorobami i wyleganiem); skala 9^o – wyższe stopnie oznaczają korzystniejszą ocenę; „▪” – brak danych