Mimo deszczu, susza jest

IUNG-PIB zgodnie z wymogami Obwieszczenia opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: kukurydzy na ziarno i kiszonkę, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych oraz roślin strączkowych.

W dziesiątym okresie raportowania tj. od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Średnia wartość Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW) dla kraju, na podstawie którego dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą była ujemna, wynosiła -108,0 mm. W obecnym sześciodekadowym okresie wartość KBW uległa zwiększeniu o 2,2 mm w stosunku do poprzedniego okresu.

We wschodnich rejonach Polski zanotowano wzrost wartości KBW od 10 do 20 mm. Natomiast w zachodniej części kraju odnotowano zwiększenie obszaru z niskimi wartościami KBW. Najniższe wartości w dalszym ciągu występowały w Poznaniu i na terenach przyległych do tego miasta oraz na terenie Ziemi Lubuskiej od -190 do -209 mm. Duży deficyt wody od –170 do -189 mm notowany jest na terenie Niziny Szczecińskiej, Wzniesieniach Zielonogórskich, na Wale Trzebnickim na Wysoczyźnie Lubińskiej oraz na Równinie Legnickiej. W pozostałej zachodniej części kraju niedobory wody wynoszą od -100 do – 169 mm. We wschodniej części Polski notowany jest mniejszy deficyt wody od 0 do -100 mm z wyjątkiem Równiny Wołomińskiej gdzie deficyt ten wynosi od -110 do -129 mm.

Aktualnie susza rolnicza w Polsce występuje wśród następujących monitorowanych upraw:

    Roślin strączkowych,
    Krzewów owocowych,
    Ziemniaka,
    Chmielu,
    Tytoniu,
    Warzyw gruntowych,
    Kukurydzy na kiszonkę,
    Kukurydzy na ziarno,
    Buraka cukrowego.

W dziesiątym okresie raportowania od 21 czerwca do 20 sierpnia 2018 r. największe zagrożenie suszą rolniczą występowało wśród upraw roślin strączkowych. W tym okresie odnotowano kolejny już raz suszę rolniczą w tych uprawach. Suszę notowano w siedmiu województwach w 410 gminach tj. w 16,55% gmin Polski, na powierzchni 6,17% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 7,15 punktów procentowych oraz o 4,09 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

W tym okresie sześciodekadowym notowano również suszę wśród upraw krzewów owocowych. Notowano ją w 6 województwach w 329 gminach tj. w 13,28% gmin Polski, na powierzchni 4,81% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 5,21 punktów procentowych oraz o 3,08 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czterech województwach w 190 gminach tj. w 7,67% gmin kraju obejmując 1,49% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 6,02 punktów procentowych oraz o 1,25 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

Zagrożenie suszą rolniczą występowało również wśród upraw ziemniaka. Na terenie Polski suszę w tych uprawach notowano w czterech województwach w 190 gminach tj. w 7,67% gmin kraju obejmując 1,49% gruntów ornych. W tym okresie w stosunku do poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpił wzrost liczby gmin z suszą o 6,02 punktów procentowych oraz o 1,25 punktów procentowych dotyczących zagrożonej powierzchni.

W tym okresie raportowania zagrożenie suszą występowało również w uprawach tytoniu. W tych uprawach notowano ją w czterech województwach, w 52 gminach tj. w 2,10% gmin kraju na powierzchni 0,26% gruntów ornych.

W tym okresie raportowania odnotowano zagrożenie suszą w uprawach warzyw gruntowych. W tych uprawach notowano ją w trzech województwach, w 29 gminach tj. w 1,17% gmin kraju na powierzchni 0,15% gruntów ornych.

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na kiszonkę. Na terenie Polski notowano ją w tych uprawach w dwóch województwach w 12 gminach tj. 0,48% gmin kraju na powierzchni 0,02% gruntów ornych.

Suszę rolniczą notowano również w uprawach kukurydzy na ziarno. Notowano jej wystąpienie w województwie lubuskim w 2 gminach tj. 0,08% gmin kraju.

Suszę rolniczą notowano również w uprawach buraka cukrowego. Notowano jego wystąpienie w województwie lubuskim w 1 gminie tj. 0,04% gmin kraju.

Tegoroczny lipiec był bardzo ciepły. Na przeważającym obszarze Polski notowano temperaturę powietrza od 18 do 20°C, wyższą od normy wieloletniej o ponad 2°C. Najchłodniej było na północnym i południowym terytorium kraju od 16 do 18°C ale i na tym terenie była ona wyższa od normy od 1 do 2°C.

Pierwszej dekada sierpnia była bardzo ciepła, zdecydowanie najcieplej było na terenie Ziemi Lubuskiej od 25 do ponad 25,5°C. Im dalej od tego obszaru w kierunku wschodnim tym temperatura była już nieco niższa, osiągając 22°C na krańcach tej części Polski. W drugiej dekadzie było już nieco chłodniej. W południowo-zachodniej części kraju notowano od 20 do 22°C a najchłodniej było w północno-wschodniej Polsce z temperaturą od 18 do 19,5°C.

W lipcu notowano bardzo wysokie opady wynoszące nawet miejscami ponad 200 mm. Szczególnie duże notowano we wschodniej części kraju od 100 do 200 mm i na tych terenach stanowiły od 100 do ponad 200% normy. Jedynie w południowo-zachodniej części kraju opady były mniejsze wynoszące mniej niż 50 mm, stanowiące 70-80% normy wieloletniej.

W pierwszej oraz drugiej dekadzie sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadu atmosferycznego, W wielu miejscach opady były bardzo małe poniżej 5 mm a w niektórych obszarach w ogóle nie wystąpiły. Największe terytorium z niskim opadami notowano w zachodniej części kraju oraz w mniejszym stopniu na wschodzie Polski. Natomiast największe opady od 20-30 do ponad 50 mm zanotowano na terenie Wyżyny Małopolskiej oraz w Beskidzie Śląskim (w pierwszej dekadzie) oraz w południowo-wschodniej i północno-wschodniej Polsce (w drugiej dekadzie).

Lipiec charakteryzował się wysoką temperaturą powietrza oraz dużymi opadami (oprócz południowej części Polski). W pierwszej dekadzie sierpnia było już bardzo ciepło w całym kraju w drugiej natomiast było już nieco chłodniej. W obu dekadach sierpnia odnotowano bardzo zróżnicowane wielkości opadów. Średnia wartość KBW dla kraju uległa nieznacznemu zwiększeniu, jednakże znaczne obniżenie tych wartości odnotowano na terenie zachodniej Polski oraz wzrost w części wschodniej.

Występujące warunki pogodowe w monitorowanym okresie w stosunku do poprzedniego okresu spowodowały w zachodniej części Polski zwiększenie deficytu wody dla roślin, czego wynikiem jest wzrost liczby upraw z suszą (z ośmiu do dziewięciu). Uległa też zwiększeniu liczba gmin ogarniętych suszą z 178 do 410 oraz powierzchnia o 4,09 punktów procentowych z deficytem wody powodującym obniżenie plonów przynajmniej o 20% w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich warunkach pogodowych. W tym okresie szczególnie niesprzyjające warunki pogodowe powodując dotkliwą suszę notowano zwłaszcza w województwie lubuskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim oraz dolnośląskim.

Dyrektor
Prof. dr hab. Wiesław Aleksander Oleszek
Opracowali:
Dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadaw.
Dr hab. Rafał Pudełko
Dr Katarzyna Żyłowska
Mgr Piotr Koza
Mgr Elżbieta Wróblewska