Dolistne nawożenie kukurydzy

Kukurydza jest narażona na działanie czynników stresowych, szczególnie w początkowych fazach rozwoju.

Do czynników, które szczególnie oddziaływają na młode rośliny należą chłody wiosenne. Wśród innych czynników należy wymienić uszkodzenia mrozowe, okresowe susze i podtopienia roślin wskutek nadmiernych opadów, a także trujący wpływ metali ciężkich, kwaśny odczyn gleby, nadmiar lub niedobór makro i mikroskładników w glebie, uszkodzenia powodowane przez grad oraz uszkodzenia herbicydowe i poparzenia roślin w wyniku nawożenia pogłównego. Bardzo często występują też czynniki stresowe powodowane przez choroby i szkodniki. Przezwyciężenie czynników stresowych wymaga interwencji w postaci dodatkowego dostarczenia makro i mikroskładników, w szczególności przy uprawach bez nawożenia organicznego.
Podstawą nawożenia jest dostarczanie roślinom składników odżywczych przez korzeń, który anatomicznie i fizjologicznie jest dostosowany do funkcji odżywiania roślin. Jednak, bardzo często, nawet pomimo obecności odpowiedniej ilości składników pokarmowych, rośliny wykazują objawy ich niedoboru. Odpowiednią metodą likwidacji niedoborów składników odżywczych jest ich dostarczenie w postaci nawożenia dolistnego. Nawożenie dolistne powinno mieć charakter nie tylko interwencyjny, ale również zapobiegawczy. Powinno być stałym, z góry zaplanowanym elementem technologii produkcji roślin, w tym w szczególności kukurydzy. Niemal w każdych warunkach przynosi ono korzystne efekty, w postaci zwyżki plonów, zmniejszenia wilgotności ziarna w czasie zbiorów, a więc również zmniejszenia kosztów suszenia. Podobne efekty występują w uprawie kukurydzy na kiszonkę, w postaci zwiększenia plonów suchej masy i szybszej jej akumulacji. Efekty stosowania nawozów dolistnych można zaobserwować w okresie wegetacji roślin „gołym okiem”, w postaci ich zwiększonego wigoru i stopnia zieloności roślin. Warto więc inwestować w nawożenie dolistne.
Bardzo ważną zaletą nawozów dolistnych jest ich duża przyswajalność przez rośliny. Nawozy dolistne poza łatwo przyswajalnymi makroskładnikami (azot, fosfor, potas, magnez, wapń, siarka) zawierają szereg mikroelementów.  Podobnie jak makroskładniki są one łatwo przyswajalne dla roślin kukurydzy. Poszczególne gatunki roślin mają zróżnicowane wymagania pokarmowe i w różnym stopniu reagują na niedobory poszczególnych składników pokarmowych. Kukurydza reaguje najbardziej na brak fosforu i cynku. W uprawie tej rośliny obserwuje się bardzo często brak boru, manganu (na glebach zasadowych), żelaza i miedzi (na glebach torfowych). Spośród innych składników mogą wystąpić niedobory magnezu, wapnia i siarki. Najczęściej występują niedobory fosforu (P2O5)w początkowych okresach wzrostu i rozwoju roślin. Słabo wykształcony system korzeniowy w warunkach chłodu, lub wysokich różnic temperatur dnia i nocy, uniemożliwia pobieranie fosforu w glebie. W temperaturze poniżej 12C pobieranie fosforu jest ograniczone aż o około 70%. Liście kukurydzy wykazującej brak fosforu przyjmują czerwonawe zabarwienie, a łodygi są cienkie i purpurowe. Zjawisko to jest określane mianem „głodu fosforowego”. Długotrwały niedobór fosforu skutkuje spadkiem plonu, kolby są zdeformowane i słabo wypełnione ziarnem. Skutki głodu fosforowego można bardzo łatwo przezwyciężyć, stosując nawozy dolistne o wysokiej koncentracji fosforu. Dostarczenie fosforu do roślin, w postaci nawozów dolistnych, radykalnie poprawia kondycję roślin. Liście zmieniają zabarwienie na zielone, rośliny podejmują dalszy wzrost i rozwój.
Spośród innych makroskładników w kukurydzy można zaobserwować także niedobory azotu, potasu, magnezu.
Azot (N) – jest najbardziej plonotwórczym składnikiem pokarmowym. Decyduje o szybkości wzrostu i wielkości masy roślin, a w konsekwencji o plonie. Niedobór potasu silnie ogranicza plony ziarna i zielonej masy oraz zmniejsza odporność roślin na choroby i na stresy środowiskowe. Magnez (MgO) powoduje szybki przyrost biomasy w krytycznych fazach wzrostu, zwiększa ilość i jakość białka.
Brak boru negatywnie wpływa na proces wytwarzania organów generatywnych. Kwitnienie roślin jest zaburzone. Nawozy dolistne zawierające bor skutecznie likwidują niedobory tego składnika, wpływają na płodność roślin, poprawiają zawiązywanie nasion. Zapobiegają występowaniu chorób fizjologicznych.. Na niektórych typach gleb może występować niedobór miedzi (Cu) – gleby torfowe, żelaza (Fe), manganu – gleby zasadowe, lub siarki (SO3). Brak cynku objawia się zmniejszeniem wzrostu roślin i występowaniem białych lub biało-żółtych pasków po obu stronach żyłki liścia Nawozy zawierające cynk skutecznie likwidują niedobory tego składnika. Zwiększają odporność roślin na wiosenne chłody. Nawozy zawierające siarkę aktywizuje przemiany azotu w roślinie. Koncentraty fosforowo-wapniowe likwidują niedobory fosforu i wapnia. Aktywizują podziały komórkowe, wpływają na wytwarzanie korzeni włośnikowych.
Oferta „klasycznych” nawozów dolistnych jest bardzo bogata. Występują one w postaci cieczy i zawiesin albo w stałej, lub chelatów krystalicznych do rozpuszczania w wodzie. Niekiedy ich cząsteczki są rozdrobnione do rozmiarów nanocząsteczek. Dzięki temu substancje odżywcze są lepiej wchłaniane i przyswajane przez rośliny. Nawozy dolistne mogą zawierać gamę makroskładników i mikroskładników, lub też pojedyncze mikroskładniki, tzw. nawozy monoskładnikowe: żelazo (Fe), mangan (Mn), bor (B), miedź (Cu), cynk (Zn), molibden (Mo).
Szereg nawozów dolistnych lub startowych (granulowanych) ma charakter aktywatorów, gdyż poza dostarczeniem specyficznych, łatwo przyswajalnych makro i mikroskładników, aktywują lub stymulują procesy fizjologiczne w roślinie.  Zawierają substancje aktywne, najczęściej wyciągi z alg morskich. Wywierają pozytywny wpływ na procesy fizjologiczne, między innymi na pobieranie składników mineralnych, fotosyntezę, kwitnienie, a w konsekwencji na plonowanie roślin uprawnych. Na naszym rynku jest dostępnych szereg nawozów dolistnych, specjalnie dostosowanych do konkretnych roślin i ich potrzeb pokarmowych o zróżnicowanym działaniu docelowym. Wśród tych nawozów są także dostosowane do specyficznych wymagań kukurydzy.

dr inż. Roman Warzecha
IHAR – PIB
Radzików